منبع تحقیق با موضوع طبیعت‌های

ت زرد خشونت سیاه خون
حرارت درونی سرد و مرطوب داغ و خشک سرد و خشک گرم و مرطوب
تعقلی(استدلالی) شهودی حس گرا هنرگرا
سهم در نظم اجتماعی مأمور رسیدگی به امور منطقی و استدلالی شهودی،مشاغلی که نیاز به قریحه و هوشمندی احساسی داشته باشند مراقبت‌کننده،عقل سلیم،حس مشترک هنرگرا و هنرسا
چهار خاستگاه شادی دستیابی به نتیجه‌ی بررسی‌های منطقی/گفتگوی منطقی لذت برنده از پاکدامنی و فضائل و اصول اخلاقی و کسب آگاهی کسب مال و ثروت لذت حسی
چهار خلق بلغمی مزاج
(خویشتن دار) آتشی مزاج
(صفرایی) افسرده خو دموی مزاج،خوش بین
زمستان-آب(بلغم) تابستان-آتش(صفرا) پاییز-خاک(سودا) بهار-هوا(دم)
پنج روحیه (تاتم) کنجکاو و آرام و باثبات شوق‌انگیز-توجه برانگیز-الهام بخش-شهوانی-آتشین صنعت پیشه و خوددار-مراقبت تکانشی و بی ثبات و متغیر
چهار جهان بینی شکاک-دیرباور تخیلی-غیرعملی سنتی خلاق
چهارنگرش ارزشی قاعده‌مند معنوی اقتصادی هنرور
نوع عواطف کم عاطفه
(عاطفه پررنگ عمقی) پراحساس-شیدا
(عاطفه پررنگ سطحی) افسرده مانیک(شیدا-افسرده)
اریک فروم(1947) بازاری پذیرا محتکر
(ذخیره ساز) بهره‌کش-استثمارگر
خصیصه‌های آیزنک دقیق/کنترل شده/متفکر/قابل اعتماد هیجان انگیز/تکانشی/

خوش‌بین/بی‌قرار/متلاطم خشک/محتاط،لایق سرزنده/خوش سخن/آسوده خاطر/اجتماعی
میرز(1958) تفکری احساسی قضاوتگر ادراکی
میرز(1958) واقع‌بین/مصمم/قاعده‌مند دوستانه برنامه‌ریز بی‌امان-جستجوگر

یونگ و میرز مبتکر،نوآور و قاعده‌مند شهودی-پرحرارت و مشتاق سنجیده و خردمندانه،آگاه ارتجالی و خوش
بر اساس مدل چهار خلقی کیرسی درباره امور ممکن حرف می‌زند و آنچه جواب می‌دهد را عملی می‌سازد. درباره ممکن‌ها حرف می‌زند ولی آنچه دوست داشته باشد را انجام می‌دهد. درباره آنچه که وجود دارد حرف می‌زند و آنچه درست باشد را انجام می‌دهد. درباره آنچه وجود دارد حرف می‌زند/آنچه جواب بدهد را انجام می‌دهد.
مأخذ سه جدول فوق: ( حسینی، 1391 :54-55)

4-20- اخلاط از دیدگاه دانشمندان
4-20-1- طبیعت چهارگانه
رویکردهای سنتی هستی را ترکیبی از طبیعت‌های چهارگانه آب،خاک،آتش و هوا دانسته‌اند.زمانی که ما این سیستم را برای شخصیت‌شناسی به کار می‌گیریم،هر یک از طبیعت‌های چهارگانه نمایانگر خصیصه‌های بنیادین ویژه‌ای هستند و خلق‌های معینی را به دست می‌دهند.عناصر چهارگانه فوق‌الذکر می‌توانند چونان چهار اصل بنیادین زندگی در نظر گرفته شوند.به بیانی دیگر عناصر چهارگانه می‌توانند از طریق اصول شباهت و همانندانگاری برای پدیده‌های گوناگونی در حیات(فصل‌ها،رنگ‌ها،جهات و…) کاربری داشته باشند.

هم ستاره‌شناسی و هم تاروت،مانند برخی رویکردهای مشابه- بر مبنای الگوی عناصر چهارگانه استوار شده‌اند.این الگو یک مؤلفه‌ی بسیار قدیمی در تفکر غربی‌هاست، که از خیلی پیشترها در مصر و یونان باستان مستند گردیده بود.در غرب نیز مانند شرق، طبیعت‌ها و عناصر چهارگانه، مفاهیم و رویکردهای گوناگونی را نمایان می‌سازند:آنان هم اجزاء اصلی مواد در طبیعت و هم عناصر اصلی سازنده‌ی روان به شمار می‌روند.به عبارت دیگر طبیعت‌های چهارگانه گویای آنانند که جهان ابر(عالم اکبر) در جهان خرد(عالم اصغر)- یعنی در ذهن بشری- منعکس شده است.
آیین‌ها و سنن سرزمین‌های گوناگون، تعداد مختلف و متغیری از عناصر(طبیعت‌ها) را شناسایی و معرفی می‌کنند و به هر طبیعت،کیفیت‌ها و خصیصه‌های ویژه‌ای را اختصاص می‌دهد.
اما در آیین غربی، چهار طبیعت مورد بحث را با نام‌های خاک،هوا،آتش و آب معرفی می‌کنند و غالباً این عناصر را به صورت یک صلیب در درون دایره‌ای که به دانشمندی به نام بورلند(1967) در جدول (4-6) ترسیم می‌کنندنسبت داده شده است ( حسینی 45:1391)
درباره‌ی دایره‌ی صلیبی پایین مطالب بسیاری را می‌توان عنوان کرد.اما در راستای هدف ما یعنی شخصیت‌شناسی، 2 نکته به طور خاص حایز اهمیت است؛ نخست آنکه طرح نشان می‌دهد که هر طبیعت بر اساس ترکیبی از دو خصیصه‌ی اصلی تشکیل می‌شود؛آتش داغ و خشک است، آب، سرد و مرطوب است و… .نمودار همچنان نمایان می‌سازد که هوا گرم و مرطوب است و این مقوله‌ای است که در مدیترانه‌ی شرقی- یعنی خاستگاه این طرح- کاربرد معنایی گسترده‌تر و حقیقی‌تری دارد.به عبارت دیگر نظام‌های تیپ‌شناسی از این دست،قویاً به لحاظ ساختاری، بومی‌اند.

جدول (4-6) ارکان یا عناصر چهار گانه از منظر «بورلند»

مأخذ : ( حسینی 45:1391)

4-20-2- نظریه آیزنک
آیزنک در بحث خود از شخصیت دو مسئله کمی را مطرح می کند یکی از این مسائل جنبه توصیفی شخصیت است و به علل و موجبات رفتار کاری ندارد. دیگری بررسی عوامل علّی و سبب است که در آن وی کوشش دارد تا علت های زیر بنایی شخصیت و اختلاف های بین شخصیت ها را تحلیل کند
الف: جنبه های توصیفی شخصیت : آیزنک و همکاران وی پژوهش های خود را برای بررسی نمونه ها و انواع شخصیت ویژگی های آنها در جهت شناخت شخصیت ها متمرکز کرده و در این زمینه به خصوصیات روانی گوناگونی که در روان شناسی با عناوینی چون خصایص ، عادات ، تیپ ها و …… مشخص شده اند توجه نشان داده اند حاصل این پژوهش ها به صورت نمودار خلاصه شده است. چنانکه در شکل می توان دید در دایره کوچک چهار مزاج معرفی شده جالینوس قرار گرفته است در این نمودار دو مزاج صفراوی و سوداوی با دو مزاج دیگر یعنی دموی و بلغمی مخالف هستند بدین معنی که دو مزاج اول دارای ناپایداری و هیجانهای شدید هستند و حالت های روان نژندی دارند، در حالی که دو مزاج دیگر رفتارها دارای ثبات بیشتری بوده و شدت هیجانها در آن کمتر است. (کریمی ،1389) نظر آیزنک در جدول 4-7 نشان داده می شود.

جدول (4-7) ارکان یا عناصر چهار گانه از منظر «آیزنگ»